انقلاب اسلامی؟

مردم برای جمهوری اسلامی انقلاب نکردند. جنبشی که به براندازی نظام شاهنشاهی انجامید حرکتی استبدادستیز بود که اقشار و طبقات گوناگون با گرایش­های سیاسی، دینی و فرهنگی مختلف در آن مشارکت داشتند. قشر کثیری از مردمی که برای انقلاب به خیابان آمده بودند مسلمان بودند، ولی هرگز نمی‌خواستند به دولتی مانند «جمهوری اسلامی» دست یابند. این انقلاب هم مانند همۀ انقلاب‌های قرن بیستم با آرمان‌های آزادی‌خواهانه کلید خورد. کنشگران انقلابی رویای دیگری داشتند. آنها در پی دستیابی به حکومتی آزاد و دموکراتیک بودند که حق آزادی و انتخاب برابر را از شهروندانش سلب نکند. آنها در جستجوی نظامی نوین بودند که نه با زور چادر به سر زنان کند و نه با زور چادر از سرشان بردارد. عوامفریبیِ رهبر انقلاب (آیت الله خمینی)، نقش بسزایی در چرخش حرکت مردم در لحظه‌های پایانی داشت. در اسلامی بودنِ انقلابِ اسلامی باید تردید کرد.
جمهوری اسلامی تنها یک حزب – در میان همۀ احزاب و گروه­های دیگر – بود که توانست در شرایطی خاص به برگ برنده دست یابد و با ترفندهای گوناگون و گاه خشونت‌آمیز زمام امور را به دست گیرد. تسلط تام بر اوضاع به یکباره انجام نشد و «حزب جمهوری اسلامی» برای آن که بی‌­رقیب پیش بتازد ناگزیر بود از روش­های تروریستی و حذف گروه­ها و چهره‌­های مخالف بهره بگیرد. قبضه کردن دستگاه حاکمیت و تغییر روایتِ انقلاب به سود خود، بین یک تا دو سال برای جمهوری اسلامی زمان بُرد. انتخابات نمایشیِ فروردین 1358 یکی از بزرگترین استراتژی‌ها برای فریب دادن توده‌ها بود.
روشن است که جمهوری اسلامی هیچ‌گاه نتوانست به قدرت تام بدل شود و همۀ روایات تاریخی را به سود خود دگرگون کند. نارضایتی و مقاومت مردمی از ابتدا هیچ‌گاه ناپدید نشد و همچون شبح در این سو و آن سو پرسه زد. جمهوری اسلامی که خود را هر لحظه در خطر رسوایی و مشروعیت‌زدایی می­دید با عَلَم کردنِ یک دستگاه اطلاعاتی-امنیتیِ رعب‌انگیز کوشید با وحشت و ترور، مشروعیتِ دروغینش را در میان توده‌ها تثبیت کند. از آنجا که همیشه بخش عمده‌ای از توان امنیتی و انتظامیِ نظام صرف سرکوب مخالفان و ایجاد رعب و وحشت در حوزۀ عمومی می‌شد ناامنی در همه جای مملکت گسترده شد و تبهکاران و خلافکاران با آسایش بیشتری فعالیت کردند. از سوی دیگر از آنجا که خلافکاران و لمپن‌ها خطری علیه نظام نداشتند گاه به امتیازات و آزادی‌هایی دست یافتند تا به همراه مأمورانِ رژیم ترس و وحشت را در کوچه و خیابان (یا زندان‌ها) بگسترند.